Welkom bij de Vrolijke Tuinier, een site voor liefhebbers van een sier- en moestuin !

De boerentuin is een lapje grond naast de boerderij waar groenten, kruiden en bloemen naast elkaar worden geplant. Zo heeft men niet alleen elke dag verse groenten en kruiden bij de hand maar ook eens een leuke tuin om naar te kijken.

 

Ontwikkeling van de boerentuin

Natuurlijk is niet elke boerentuin hetzelfde. Veel hangt af van de grond waarop er verbouwd wordt en van de gewoonten en tradities van de streek. Toch vallen een aantal kenmerken op:

  • Er worden groenten, kruiden en fruit samen met siergewassen gekweekt. Het moet niet alleen mooi maar ook nuttig zijn.
  • Daarbij streeft men naar zo weinig mogelijk onderhoud. Boeren hebben immers wel meer te doen dan moestuinieren...
  • Er is genoeg ruimte, dus grote planten als bereklauw, hortensia en seringen komen er veel in voor.
  • Er wordt vaak gebruik gemaakt van stinzeplanten. Dit zijn vooral voorjaarsplanten die gemakkelijk zich uitzaaien: narcis, wilde hyacint, crocus en vingerhoedskruid.

Eigenlijk kun je uit een beetje tuingeschiedenis al opmaken waar onze tuingewoonten vandaan komen en hoe dat in een boerentuin terug is te vinden.

Wat de groenten en het fruit betreft, die werden van oudsher al door boeren verbouwd. Zeker op het platteland was het handig om in je eigen onderhoud te voorzien. Winkels waren niet dichtbij en er was ruimte genoeg voor een moestuin.
De soorten groenten veranderden in de loop der tijd wel wat. Op dit moment is er zelfs een vereniging, het Genootschap van Vergeten Groenten, die probeert om alerlei ouderwetse gewassen die nu vergeten zijn, weer onder de aandacht te brengen. Voor wie deze ouderwetse groenten of rassen wil proberen, staan hieronder een paar leuke links.

Kruiden werden ook al vanaf vroege tijden verbouwd, zowel voor in de keuken als tegen allerlei kwalen. In de vroege middeleeuwen werd door monniken het assortiment uitgebreid met zuiderse planten: lavendel, rozemarijn en tijm bijvoorbeeld. In kruidenboeken vind je vaak levendige verhalen over het gebruik in de volksgeneeskunst.
Het combineren van groenten, fruit en kruiden is eeuwenlang gedaan op boerderijen en in kloostertuinen. bepaalde gewassen versterken elkaar of jagen elkaars parasieten weg. De kennis daarvan wordt nu nog gebruikt in de biologische groenteteelt. En natuurlijk kun je dit ook voor je eigen moestuin gebruiken.

En hoe zit het met de bloemen? Ik denk niet dat men vroeger blind was voor de schoonheid van de natuur. Toch is het specifiek kweken van bloemen voor het versieren van huis of kerk pas na 1700 op gang gekomen. Toen hadden burgers er geld voor over en groeide de belangstelling voor snijbloemen. Boeren pikten daar graag een graantje van mee en plantten bijvoorbeeld bolletjes onder bomen, langs heggen en op plaatsen waar toch geen groenten pasten. De bloemen verkocht men dan als snijbloemen. Zo kwamen dus steeds meer siergewassen in de boerentuin. En momenteel hebben we niet alleen enorme bollenvelden als agrarische industrie maar planten we ook zelf in onze siertuin nog steeds bolletjes - vaak langs randen, op open plekjes en onder bomen.

Verschillende tuinstijlen

Hoe zet je je groenten, fruit en siergewassen nu eens leuk samen neer? Met de opkomst van de "edible garden" en de drang om wat eetbaars in je tuin te zetten, komt de moderne tuinier onvermijdelijk bij deze vraag terecht. Misschien kunnen we van de ouderwetse boerentuin wat opsteken.

Over de stijl van hun tuin maakten veel boeren zich wellicht niet echt druk. Ze wisten welke groenten en kruiden samengingen, wat siergewassen erbij, sloot er langs, hek er omheen tegen het vee en klaar was je. Toch klopt dat niet helemaal. Vooral bij de grotere boerderijen was de tuin het visitekaartje van het bedrijf. Nieuwe tuinstijlen werden dan ook toegepast om indruk op de bezoekers te maken.

Zo onderscheiden we de ouderwetse kloostertuin, de formele stijl en de romantische landschapstuin. Bij een kloostertuin was de tuin ingedeeld in aparte bedden met een kruisvormig padenstelsel ertussen.
Bij de formele stijl wordt het allemaal nog wat strakker, worden de bedden afgegrensd door buxushaagjes en wordt de kruisvorm vervangen door allerlei geometrische vormen. De kasteeltuinen van Het Loo zijn hier een mooi voorbeeld van.
De romantische landschapstuin is meer een cottage garden met borders en een gazon. Geen rechte lijnen meer en afgegrensde perkjes maar in elkaar overvloeiende gewassoorten.

Er is een inspirerend boekje dat prachtige voorbeelden van deze stijlen laat zien. Het heet "Boerentuinen", geschreven door Robert Sulzberger, uit het Duits vertaald in 1994, ISBN nr 90-215-2293-4. Vanwege het copyright kunnen we geen foto's opnemen, maar wie geïnteresseerd is, kunnen we het van harte aanbevelen.

Hoe tover ik mijn tuin om tot een ouderwetse boerentuin?

Zoals je hierboven kunt lezen, zijn er verschillende mogelijkheden. Een indeling in aparte bedden, eventueel omzoomd door haagjes, is niet alleen sfeervol maar ook heel handig omdat het zo overzichtelijk is. Je kunt allerlei gewassen combineren of juist van elkaar scheiden zoals je dat ook bij een moestuin al moet doen.

Bij een gazon met borders is dat veel lastiger. Deze indeling wordt in veel siertuinen toegepast. In een dergelijke tuin kun je vooral de nadruk leggen op fruit, kruiden en bepaalde siergewassen. Eventueel kun je her en der wat groenten zetten. Natuurlijk is er niets op tegen om je groenten ook hier in een paar aparte bedden te zetten, maar dan heb je toch een aardig grote tuin nodig.

Tenslotte kun je ook stap voor stap aan de slag gaan. Wie zijn schutting vervangt door een eenvoudig houten hek of een haag, en wat kleinfruit, kruiden en bepaalde siergewassen plant, proeft toch al gauw de sfeer van een ouderwetse boerentuin. Experimenteren en kijken wat er past bij je wensen en bij je tuin zelf is hier het beste devies.

 

Typische siergewassen in een boerentuin:

  • akelei (Aquilegia)
  • anjer (Dianthus)
  • bergamotplant (Monarda)
  • boerenpioen (Paeonia)
  • brandende liefde (Lychnis chalcedonica)
  • chrysant (Chrysanthemum indicum)
  • daglelie (Hemerocallis)
  • duizendblad (Achillea)
  • fijnstraal (Erigeron)
  • funkia (Hosta fortunei)
  • gebroken hartjes (Dicentra spectabilis)
  • guldenroede (Solidago)
  • herfstaster (Aster)
  • iris (Iris germanica)
  • jacobsladder (Polemonium caeruleum)
  • klaproos (Papaver orientale)
  • lupine (Lupinus polyphyllus)
  • margriet (Chrysanthemum maximum)
  • meisjesogen (Coreopsis lan ceolata)
  • monnikskap (Aconitum napellus)
  • ridderspoor (Delphinium)
  • sleutelbloem (Primyula)
  • vetkruid (Sedum spectabile)
  • vlambloem (Phlox paniculata)
  • voorjaarszonnebloem (Doronicum cucasicum)
  • zonnehoed (Rudbeckia)

Een aantal van deze bloemen hebben we zelf al in de tuin of gaan we dit jaar zetten. Gezien de tijd van het jaar is het nog even wachten op de foto's. De vlambloem kun je al wel bewonderen, links bovenaan elke pagina.


Leuke links:

Over ouderwetse groenten:

Over de boerentuin:

  • inspiratie nodig voor de siertuin? Kijk eens bij Het Klein Paradijs - misschien geen strikte boerentuin maar zeker het bekijken waard

Terug naar moestuin